26. október 2010

Ósvífni FÉKKST.

Stjórn FÉKKST (sem er félag trúarbragða og siðfræðikennara) hefur sent frá sér ályktun þar sem því er haldið fram að tillögur þær sem eru til umfjöllunar í mannréttindanefnd Reykjavíkurborgar, um skarpari skil milli kennslu og boðunar, vegi að faglegum heiðri kennara.

Nú er ég kennari í Reykjavík og vil sem slíkur gera athugasemd við þann málflutning. Ég tel að stjórn FÉKKST hafi með þessu skipað sér í lið með hópi fólks, ásamt m.a. biskupi Íslands, sem vísvitandi skrumskælir tillögur mannréttindanefndar. Tilgangurinn er að gera þær tortryggilegri en þær eru í raun. Slík vinnubrögð geta með engu móti kallast fagleg og fela í sér alvarlegt trúnaðarbrot gagnvart kennarastéttinni.

Í tillögunum felst eftirfarandi: 1) að fermingarfræðsla fari fram utan skólatíma, 2) að kynning trúfélaga á sjálfum sér fari ekki fram í skólum, 3) að trúfélög hafi ekki aðgang að skólum í því skyni að afhenda trúarleg rit, 4) að húsnæði skóla sé ekki samnýtt með trúarlegu starfi á skólatíma, 5) að nemendur fari ekki í kirkjur, taki þátt í sálmasöng eða stundi listsköpun í trúarlegum tilgangi, 6) að trúfélög eigi ekki þátttakendur í áfallateymum skóla.

Loks er hnýtt aftan við að ekki sé verið að banna hefðbundið hátíðarstarf skólanna.

Það er alvarlegt mál ef stjórn FÉKKST telur að trúarbragðakennurum sé illa unnt að starfa innan þess ramma sem þessi tilmæli kveða á um. Vissulega má færa rök fyrir því að það megi teljast róttækt að banna heimsóknir fulltrúa trúfélaga í skóla, sérstaklega þar sem slíkar heimsóknir gætu hæglega talist liður í faglegri kennslu – alveg eins og heimsóknir fjölmargra annarra fulltrúa samfélagshópa. Slíkt bann mætti að ósekju endurskoða en þá aðeins að þjóðkirkjan (sem vissulega er það trúfélag sem langmest hefur heimsótt skólana) nýti þær heimsóknir til kynningar á sjálfri sér, en ekki til boðunar eða eigin kennslu. Mikil brögð hafa nefnilega verið að því.

Það alvarlega við ályktun stjórnar FÉKKST er að samtökin sjálf virðast ekki gera þann eðlilega og sjálfsagða greinarmun á boðun og fræðslu sem faglegar kröfur leggja á herðar þeim. Stjórnin kvartar sérstaklega yfir því að mega ekki lengur hnýta saman listsköpun og trúarbragðafræðslu. Stjórnin telur sum sé fimmta liðinn hér að ofan sérlega skæðan.

Þó er tekið skýrt fram að listsköpun, sálmasöngur og kirkjuheimsóknir skuli ekki fara fram í trúarlegum tilgangi. Og þegar maður gerir eitthvað í trúarlegum tilgangi þá er maður sjálfkrafa farinn að ástunda viðkomandi trúarbrögð.

Nýlega fór fram í skólanum mínum kennsla um manndómsvígslur víða um heim. Nemendur horfðu á myndbönd, hlustuðu á fræðslu og settu meira að segja á svið einfalda manndómsvígslu. Sú sviðsetning var að sjálfsögðu ekki gerð í þeim tilgangi að gera nemendurna að fullorðnu fólki. Sviðsetningin var eingöngu hluti af fjölbreyttum kennsluháttum sem nýttu sköpunarkraft og starfsgleði nemendanna til hins ítrasta. Og þótt nemendum þættu manndómsvígslurnar sumpart framandi og jafnvel kjánalegar þá tókst með faglegri og góðri kennslu að fræðast um þetta allt á nærgætin og virðingarverðan hátt.

Sá kennari sem vill láta nemendur syngja sálma í trúarlegum tilgangi, þ.e. af fullri alvöru og sem þátt í iðkun trúarbragðanna – sá kennari gengur of langt. Hann fer á svig við mannréttindi barnanna og foreldra þeirra, alveg óháð því hvort slíkt væri gert í þökk meirihluta foreldranna. Trúariðkun á einfaldlega annan vettvang í trúfrjálsu samfélagi. Skólinn er ekki lengur hirðir safnaðarins. Skyldur foreldra eru ríkari og traust til þeirra aukið.

Það er ekki lengur svo að skóli helli lýsi ofan í börn, setji þau í sólbað eða láti þau fara með bænir.

Eftir sem áður hafa kennarar á valdi sínu allar þær kennsluaðferðir sem faglegar geta talist. Þeir geta frætt börnin um bænir og sálma og kennt þeim hvorttveggja, þeir geta sýnt börnunum trúarlega list og látið þau stæla hana. Og þeir geta beint sjónum að öllu litrófi mannlífsins og margvíslegum trúarbrögðum.
Það sem þeir geta hinsvegar ekki gert er að leiða börnin í trúarlegu starfi. Þeir geta ekki stundað átrúnað í skólanum. Og sá sem heldur því fram að bann við slíku stangist á við fagmennsku kennara, hann gerir kennurum öllum skömm til.

4 ummæli:

Nafnlaus sagði...

Ragnar minn, þetta er tímabær grein og flott!

Nafnlaus sagði...

Þakka góða grein og það er ljóst að það er löngu kominn tími til að setja reglur um samstarf trúfélaga og skóla.

Nafnlaus sagði...

Þegar ég var í trúarbragðafræði í 10.bekk var farið að hitta búddista í Hafnarfirði og fara inn í þeirra trúarathöfn. Svona lög myndu fyrirbyggja það. Mér finnst verið að stefna í sömu átt og í Frakklandi með að búa til almenna flatneskju. Það eina sem má kenna er það sem er efnislegt. Ég trú því ekki að það sé hægt að innræta fólki siðferði án trúarlegrar tengingar einhvers konar, alveg sama hvaða trú það er. Þetta er bara partur af síaukinni efnishyggju, þar sem andinn er ekki til. Leit til sálfræðinga og geðlækna skilar engu miðað við það sem er að finna í trúnni, það hef ég fundið út sjálfur eftir áralanga baráttu. Það er enginn eins vel til fallinn til sálgæslu og trúað fólk vegna þess að það veit að vandamálið er ekki fyrst og fremst í þeirra höndum. Mér finnst miklu nær að spyrja af hverju það má gefa fólki lyf sem sínir enginn líkamleg einkenni og loka fólk inni án dóms og laga ef það "segjir undarlega hluti". Það er flatneskja efnishyggjunnar sem er stóra vandamál okkar tíma.

EgillO sagði...

Þetta er einfaldlega rangt hjá þér nafnlaus. Tillögur Mannréttindaráðs Reykjavíkurborgar (þetta er ekki tillaga til laga fyrir Alþingi) myndu einmitt EKKI koma í veg fyrir heimsóknir til trúfélaga í fræðsluskyni.

Eins og ætti að vera augljóst af lestri þeirra.